W liturgii Kościoła zachodniego święto Bożego Narodzenia było już znane na początku IV wieku. Niektórzy autorzy wiążą jego obchód ze zwycięstwami cesarza Konstantyna w 312 lub 324 roku. Istnieje jednak kilka hipotez, które wyjaśniają, dlaczego obchodzimy Boże Narodzenie właśnie 25 grudnia.
Pierwsza z nich utrzymuje, że przyjęcie tej daty przez chrześcijan mogło być związane z obchodzonym w tym dniu w Rzymie pogańskim świętem Narodzin Niezwyciężonego Słońca, przypadającym na zimowe przesilenie nocy. W ten sposób Kościół pierwotny wskazywał na narodziny prawdziwego światła, "Słońca Sprawiedliwości", Zbawiciela i Pana, który nie tylko panuje nad rzymskim imperium, ale nad całym światem. Chrześcijanie przeciwstawili więc pogańskim mitom niezwyciężonego słońca i kultowi cesarza prawdziwą cześć Chrystusa - "Słońca, które nie zna zachodu".
Zgodnie z drugą hipotezą obchód Bożego Narodzenia 25 grudnia został ustalony na podstawie obliczeń daty narodzin Chrystusa. Z Ewangelii Łukasza wynika, że poczęcie Jana Chrzciciela nastąpiło w przesileniu jesiennym, narodzenie zaś letnim. Zgodnie z Łk 1,26 poczęcie Jezusa dokonało się w sześć miesięcy po fakcie poczęcia Jana, czyli w przesileniu wiosennym 25 marca. W konsekwencji narodzenie Chrystusa "powinno" przypaść na 25 grudnia.
Trzecia hipoteza pochodzenia Bożego Narodzenia i ustalenia jego daty wiąże z żydowskim świętem światła "Chanukka". Zapalenie światła na świeczniku zwanym chanukka było charakterystycznym rytem tego święta. "Chanukka" upamiętniało poświęcenie świątyni po zwycięstwie Machabeuszów nad Antiochem Epifanesem IV w 165 roku przed Chrystusem i poprzedzało nowy rok kalendarzowy. Święto odzyskanej wolności, obwieszczające nowy rok -początek nowego stworzenia, nowy czas wolności, znalazło swoje wypełnienie dzięki przyjściu Chrystusa - Mesjasza. Ponieważ dzięki Niemu "naród kroczący w ciemnościach ujrzy światłość wielką" (Iz 9,1).
Religijne treści uroczystości Bożego Narodzenia ukazują nam swoją wyjątkowość na tle szeregu zwyczajów kulturowych, które na trwałe wyznaczyły już rytm życia, nawet u ludzi niezbyt związanych z Kościołem chrześcijańskim. Bogactwo tej bożonarodzeniowej tematyki, zapisanej w literaturze, utrwalonej w sztuce, przekazywanej w obchodach tradycji rodzinnej, wyśpiewanej w różnorakich kompozycjach kolędowych, dydaktycznie odgrywanej w misteriach teatralnych, plastycznie prezentowanej w szopkach, związanej z folklorem ludowym, itd., pozwala zaledwie na uszeregowanie i przypomnienie w sposób wybiórczy niektórych z tych bardziej znanych zwyczajów. Są wśród nich zwyczaje bezpośrednio związane z liturgią obchodów narodzin Chrystusa Pana, inne znów w sposób pośredni "zadomowiły" się w kulturowych zwyczajach okresu Bożego Narodzenia.